Gamifikacja, co to jest i skąd nagle jej taka wielka siła?
Gamifikacja, inna nazwa grywalizacja, to takie organizowanie zajęć w którym wykorzystuje się elementy gry. Oczywiście my skupimy się dzisiaj na grach i elementach gier w których wykorzystujemy technologię informacyjną, ale proszę pamiętać, że gamifikacja to również gry planszowe, kalambury i inne.
Ostatni rok, a w wyjątkowy sposób miesiące pandemii, potwierdzają tezę, że gry planszowe przeżywają drugą młodość i wkroczyły w wiek odrodzenia – także w kontekście zajęć edukacyjnych (stacjonarnych i online).
Rozważając możliwość wykorzystania gier w edukacji trzeba być świadomym, że ich reguły zostały zapisane dla „zwykłej rozgrywki”.
My – nauczyciele możemy, a tak naprawdę musimy, je modyfikować w taki sposób, by możliwe było kształcenie umiejętności charakterystycznych dla przedmiotu szkolnego, który jest naszą domeną.
Znajomość celów kształcenia zapisanych w podstawach programowych jest kluczowa, bo to właśnie je jesteśmy zobowiązani w pierwszej kolejności realizować podczas naszych lekcji.
Dlaczego mówimy: Gamifikacja w edukacji? – ponieważ stosuje się ją w różnych dziedzinach np. marketing, promocja, motywowanie pracowników, coś co jest grą inspiruje, zachęca do działania.
W dzisiejszym świecie uczymy pracy w grupie :
- w szkole,
- w pracy.
Korporacje wymagają od pracowników pracy w grupie (projekty), my nauczyciele musimy nauczyć tych młodych ludzi do pracy w grupie i przede wszystkim współpracy. W podstawie programowej mamy zapis „kształcimy umiejętności współpracy” i podczas zastosowania gamifikacji jest to realizowane.
Pamiętajmy, że metodę gamifikacji wykorzystujemy przede wszystkim by uatrakcyjnić zajęcia oraz dodatkowo zmotywować uczniów do wysiłku służącego zdobywaniu wiedzy, doskonaleniu umiejętności i kształceniu postaw. Trzeba być świadomym, że nie chodzi o samo granie, ale o to, co podczas gry dzieje się z uczestnikami – jakie zmiany w obrębie ich wiedzy i umiejętności zachodzą.
Warto o tym pamiętać, szczególnie w kontekście ewentualnej konfrontacji z zarzutami, że „na lekcji jest jakieś granie w gry, zamiast nauki”, które mogą pojawić się z ust osób bardzo tradycyjnie postrzegających procesu nauczania – uczenia się.
Jakie więc musi nauczyciel poczynić kroki, aby pracować w ten sposób?
- Cel – czyli realizacja podstawy programowej - kompetencje, które kształcić ma gra, to nie może być tylko zabawa.
- Stworzenie listy działań, które pomogą uczniom zdobyć określoną wiedzę, doskonalić konkretnie umiejętności i kształcić pożądane postawy.
- Pogrupować działania w etapy o rosnącym stopniu trudności, tak żeby były poziomy do zdobycia. Filozofia gry to, że jeśli nie wykona się pewnych zadań nie można przejść dalej.
- Uzyskiwanie wyższych poziomów umiejętności z przedmiotu to realizacja umiejętności przekrojowych w podstawie programowej.
- Zdecydować co będzie wyznacznikiem realizacji zadań.
- Wskaźniki dla każdego etapu związane z terminologią przedmiotu.
- Wskazanie na przejrzystość zasad, należy zapisać je wcześniej (zasady muszą być spójne z Przedmiotowym Systemem Oceniania oraz Wewnątrzszkolnym Systemem Oceniania, więc należy korzystać z tych dokumentów podczas oceniania z wyników gier).
- Warto zadbać o gadżety oprócz oceny np. uczeń otrzymuje kod QR w którym ukryty jest link do ciekawostek.
Skąd gry?
- Należy zadbać o kanały komunikacji między uczniami i uczeń - nauczyciel np. komunikatory, fora, e-meile, chaty itp.
- Gry dostępne w Internecie.
- Gry komercyjne.
Niecodzienna formuła lekcji wykorzystująca przedstawione powyżej sposoby to rozwiązanie nieszablonowe, które ma potencjał by zaskoczyć uczniów, zwiększyć ich zaangażowanie, a w konsekwencji poprawić wyniki sprawdzianów.
Należy mieć jednak świadomość, że nierozerwalnie wiążą się z ogromnym nakładem pracy nauczyciela. Na studiowanie źródeł – poznawanie gier, opanowywanie ich zasad i rozmyślanie nad ich modyfikacją, by jak najlepiej spełniały cele edukacyjne trzeba znaleźć czas. Na wykonanie tych prac trzeba wygospodarować wiele godzin, nie wystarczy obejrzeć filmy prezentujące zasady każdej z gier – kluczowe jest zagospodarowanie gry do skutecznego realizowania celów lekcji. Warto jest jednak znaleźć i poświecić ów czas, by poszerzyć zasoby narzędzi składających się na warsztat pracy współczesnego nauczyciela – takiego nauczyciela, na którego lekcje idzie się z chęcią i motywacją.
Anna Jędrzejewska - doradca metodyczny z fizyki