Wielokulturowe aspekty edukacji polonistycznej - Przedmioty humanistyczne, artystyczne i języki obce -

Termin wielokulturowość w odniesieniu do edukacji to włączenie pewnej wizji świata, jaką mają różne społeczeństwa ludzkie, do całościowego zrozumienia zjawisk kulturowych.

Głównymi celami edukacji wielokulturowej jest zwiększenie szacunku do drugiego człowieka i wartości, które reprezentuje oraz uznania odmienności kulturowych jako równoprawnych, a także zapobieganie dyskryminacji we wszystkich jej formach. Edukacja wielokulturowa ma na celu zwiększenie pluralizmu w społeczeństwie, opiera się bowiem na najważniejszych ideałach demokracji.

Podstawa programowa z języka polskiego i lektury proponowane młodzieży w szkole ponadpodstawowej do takich wartości się odnoszą. Dyskurs na temat „Innego”, który nie jest „Obcy”, lecz interesujący, odmienny, ekscytujący, jest wpisany w program literatury romantycznej. Fascynacja Orientem to jeden z przejawów tego zjawiska. Młody człowiek w szkole ponadpodstawowej poznaje to otwarte spojrzenie na współistnienie różnych kultur w „Sonetach krymskich” Adama Mickiewicza – załącznik nr 1.

Dla nauczyciela języka polskiego lekcje literatury romantycznej mogą być inspiracją do dyskusji na temat różnorodności kulturowej jako wartości uniwersalnej – załącznik nr 2, 3.

Temat pogranicza, echa trudnej i dramatycznej historii zapisanej w opowiadaniu Andrzeja Stasiuka „Miejsce” to kolejna propozycja dla nauczycieli, którzy zechcą zmierzyć się interpretacją osadzoną w kontekście historycznym, religijnym i wielokulturowym. Poniższa prezentacja zawiera wiele pomysłów, które można wykorzystać przy realizacji tematów związanych z tą lekturą. Znajdują się w niej zagadnienia dotyczące analizy struktury opowiadania, interpretacji sensów jawnych i ukrytych oraz zagadnienia maturalne (tematy wypracowań, zadania z testu historycznoliterackiego i przykłady pytań jawnych i niejawnych na egzamin ustny z języka polskiego), które mogą być wykorzystane przez nauczyciela w trakcie lekcji w dowolnym zakresie – załącznik nr 4.

Dodatkowe materiały dla uczniów zawierają dwie propozycje realizacji lektury. Pierwsza z nich odnosi się do sterowanej analizy opowiadania „Miejsce” w oparciu o pięć kart pracy (załącznik nr 5) i umożliwia omówienie lektury w węższym zakresie na jednej jednostce lekcyjnej. Druga jest propozycją rozszerzoną o dodatkowe konteksty: literackie, historyczne i polityczne (załącznik nr 6) – polecana szczególnie w klasach realizujących materiał w zakresie rozszerzonym. Decyzję o szerokim i wieloaspektowym omówieniu lektury każdorazowo podejmuje nauczyciel, uwzględniając kompetencje literackie i kulturowe swoich uczniów oraz własny plan pracy w ostatniej klasie szkoły ponadpodstawowej.

Jeszcze inną formę pracy z uczniami związaną z historią naszego regionu, polegającą na poszukiwaniu śladów wielokulturowości w miejscu zamieszkania, można odnaleźć w projekcie „Spacer po Łęcznej” – załącznik nr 7.

To co było oczywistością dla społeczeństwa polskiego do czasów II wojny światowej, czyli współistnienie kulturowe, dzisiaj wymaga nie tylko przypomnienia, ale i odtworzenia, by młody człowiek poszukujący własnej tożsamości mógł zrozumieć i zaakceptować niejednorodność dziedzictwa kulturowego – załącznik nr 8.

Polska szkoła XXI wieku powinna wychowywać młodzież, która zna i ceni wartości własnego narodu, ale także szanuje odrębność innych. Wychowanie młodego człowieka jako samodzielnie myślącego, otwartego, pozbawionego kompleksów i rozumiejącego, że „inność” nie musi oznaczać „obcości” i nie jest zagrożeniem dla wartości uniwersalnych, jest celem współczesnej edukacji.