Sztuka motywowania uczniów do nauki - Dydaktyka ogólna -

Działania, które powodują utratę motywacji u ucznia:

• niesprawiedliwa ocena,
• wygórowane wymagania,
• osobista niechęć do ucznia,
• lekceważenie potrzeb ucznia,
• krytyka osoby a nie jego działań,
• nauczyciel przyjmuje rolę eksperta,
• porównuje z innymi,
• nudna lekcja,
• nieatrakcyjne metody nauczania.

Większość nauczycieli traci czas na zadawanie pytań, które mają ujawnić to, czego uczeń nie  umie, podczas gdy nauczyciel z prawdziwego zdarzenia stara się za pomocą pytań ujawnić to, co uczeń umie lub czego jest zdolny się nauczyć.

Albert Einstein

TECHNIKI MOTYWACYJNE W PRAKTYCE

1. Jak mobilizować i angażować uczniów do nauki?

Techniki mobilizowania uczniów do pracy:

Technika 1. Runda bez przymusu

Technika 2. Wymiana w parach

Technika 3. Test powtórka

Technika 4. Głośne myślenie

Technika 5. Głosowanie

Technika 6. Szybkie tempo

Technika 7. Zasada – „powiem tylko raz”

Technika 8. Zdania podsumowujące

Runda bez przymusu

Opis: zwrócenie się do każdego ucznia po kolei z prośbą o zabranie głosu lub powiedzenie ,,pasuję”.

Cel: umożliwienie każdemu uczniowi wypowiedzenia się przez stworzenie  sytuacji, w której uczeń odpowiedzialnie decyduje o sobie.

2. Jak pomóc uczniom nabrać pewności siebie i chwalić „bez nagród?”

Technika 1. Komunikat: „doceniam to” i „jestem z tobą”

Technika 2. Uwaga bez pochwały i zwykłe potwierdzenie

Technika 3. Reakcja na błędy uczniów – zwykłe zaprzeczenie

Technika 4. Pochwały i nagrody dla wszystkich

Przykłady zastosowania

• komunikat ,,doceniam to” – stwierdzenie, co rzeczywiście w uczniu doceniamy
• komunikat ,,jestem z tobą” – wyrażenie empatii lub zrozumienia
• uwaga bez pochwały – poświęcenie uczniowi uwagi, bez oferowania nagrody
• zwykle potwierdzenie – poinformowanie ucznia, że jego odpowiedź jest prawidłowa
• zwykłe zaprzeczenie – poinformowanie ucznia, że jego odpowiedź nie jest prawidłowa i przejście do dalszej części lekcji
• milcząca odpowiedź – nauczyciel notuje w pamięci błędy uczniów,
• by zastanowić się, jak im zaradzić
• pochwały i nagrody dla wszystkich – chwalenie i nagradzanie grupy jako całości
• budowanie ducha klasy – nauczyciel wygłasza komentarze, które mają
• na celu wzbudzenie we wszystkich uczniach poczucia własnej wartości, aktywności, samodzielności, chęci do współdziałania w grupie, świadomej, poszukującej postawy.

3. Jak organizować pracę na lekcji?

Techniki ułatwiające organizację pracy

Technika 1. Co dzisiaj robimy?

Technika 2. Zadania na dobry początek

Technika 3. Co nowego, co dobrego?

Technika 4. Kto słucha, podnosi rękę…

Technika 5. Głosowanie

Technika 6. Stopnie wyrażania zgody

Głosowanie

• Opis. Zadawanie pytań, na które uczniowie mogą odpowiedzieć niewerbalnie np. Ile osób…?
• Cel. Sprawdzenie toku myślenia uczniów bez zwolnienia tempa lekcji.

Zamiast stawiać pytania wymagające odpowiedzi werbalnych:

• Czy ktoś ma jakieś pytania?
• Czy możemy przejść dalej?
• Czy zgadzacie się z tym, co powiedziała Kasia?

Stawiaj pytania do odpowiedzi metodą  głosowania:

• Ile osób ma jeszcze pytania?
• Ile osób gotowa jest przejść do nowego tematu?
• Ile osób zgadza się z Kasią? Ile osób się nie zgadza?

Stopnie wyrażania zgody

• Kto się zgadza, podnosi całą rękę wysoko. Kto się zgadza częściowo, podnosi rękę do połowy. Kto się nie zgadza podnosi kciuk do połowy.
• Gotowość do odpowiedzi:
  • Kto ma jakiś pomysł, ale nie chce odpowiadać, podnosi jeden palec.
  • Kto jest gotowy wypowiedzieć się przed cała klasą, ale nie jest pewien podnosi dwa palce.
  • Kto jest dość pewny i chce odpowiadać, podnosi trzy palce. Osoby, które nic nie rozumieją, podnoszą pięść. Nauczyciel pyta tylko tych uczniów, którzy podnieśli dwa lub trzy palce.

4. Jak uczyć współpracy?

Techniki uczące współpracy

Technika 1. Zadania w grupach, zmiana grup

Technika 2. Prezentacja

Technika 3. Debata

Technika 4. Kolejność mówców

5. Jak uczyć samodzielnego myślenia?

Techniki stymulujące rozwijanie umiejętności myślenia

Technika 1. Uporządkuj

Technika 2. Różnice i podobieństwa

Technika 3. Streszczenia

Technika 4. Przewidywania

Technika 5. Jak można wytłumaczyć?

Technika 6. Rozwiązywanie problemów

6. Powtórzenie i ocenianie

Technika: Razem

• sposób 1. Powtarzanie chórem
• sposób 2. Nauka w parach
• sposób 3. Powtórka – „moim zdaniem”
• sposób 4. Ocena koleżeńska

Wymiana w parach

• Opis. Uczniowie dobierają się w pary i w nich dzielą się swoimi poglądami.
• Cel. Ćwiczenie wyrażania swoich poglądów i słuchania innej osoby.

Metodę tę można stosować w najróżniejszych celach i sytuacjach.

• Aby wymienić opinie.
• Aby podzielić się tym, co zrozumieli;
• Podczas wykładu. ;
• Po postawieniu pytania, na które można udzielić wiele różnych odpowiedzi;
• Aby zmobilizować uczniów do większej aktywności.

Pytanie – wszyscy piszą

• Opis. Wszyscy uczniowie odpowiadają na pytanie pisemne, następnie nauczyciel prosi jednego o przeczytanie odpowiedzi; jeśli jest ona błędna, nauczyciel podaje prawidłową.
• Cel. Zmobilizowanie jak największej liczby uczniów do zastanowienia się nad pytaniem.

Test – powtórka

• Opis. Nauczyciel zadaje wiele pytań, odnoszących się do omawianego wcześniej materiału, a uczniowie udzielają na nie pisemnych odpowiedzi. Po każdym pytaniu nauczyciel podaje prawidłową odpowiedź.
• Cel. Zaangażowanie wszystkich uczniów w powtórkę materiału i korygowanie błędów oraz danie uczniom okazji do odczucia satysfakcji z pracy w szkole.

Na zakończenie technika ,,głosowanie”- tz.

Ile osób prawidłowo odpowiedziało na wszystkie pytania?
Ile …
Jutro pracując w parach , będziecie ćwiczyć pisownię tych wyrazów, które dzisiaj sprawiały wam trudności.

Zdania podsumowujące

• Opis. Użycie zdań zaczynających się od zwrotów, jak:
  • Dowiedziałem się, że…
  • Zaczynam się zastanawiać…
  • Zaskoczyło mnie…,
• które pomagają uczniom wyciągnąć najważniejsze wnioski z lekcji lub zdobyć nowe doświadczenia.
• W klasie możemy na stałe powiesić plansze z wypisanymi zwrotami, dopisując od czasu do czasu nowe.
• Cel. Nauczenie uczniów formułowania wniosków oraz wyrobienie nawyku uczenia się na podstawie zdobytego doświadczenia.

Kto chce innych zapalać, musi sam płonąć.
L. Hirschweld

Niektóre rzeczy trzeba robić codziennie. Zjedzenie siedmiu jabłek w sobotę wieczorem zamiast jednego dziennie, to nie to samo.
Jim ROHN

Dla zainteresowanych polecam obejrzenie filmu ”Cyrk motyli” http://www.youtube.com/watch?v=a4KeipGwkKk

Warto wiedzieć:

Badania ankietowe wskazują, że  cechy nauczyciela najbardziej motywujące uczniów to:

1. I miejsce – optymizm, poczucie humoru
2. II miejsce – kompetencje merytoryczne i metodyczne oraz umiejętność nawiązywania kontaktu
3. III miejsce – sprawiedliwe ocenianie i  wspomaganie uczniów w problemach i  kłopotach
4. IV miejsce – otwartość i umiejętność planowania pracy w klasie

Literatura:

• Harmin M. Duch klasy. Jak motywować uczniów do nauki? CEO. Warszawa 2004

Opracowanie : Ewa Lipska - Konsultant LSCDN O/Chełm