'Projekt edukacyjny, konkursy wiedzy, Salonik literacki'- Jadwigi Witkowskiej-Kunach - Publikacje -

Jadwiga Witkowska-Kunach, 'Projekt edukacyjny, konkursy wiedzy, Salonik literacki' 

    Jestem entuzjastką pracy pedagogicznej nauczyciela bibliotekarza z uczniami metodą projektów, tj. formy dydaktycznej,  która  w literaturze przedmiotu nosi również nazwę projektu edukacyjnego. W preambule Nowej Podstawy Programowej z 23.12.2008 r.(Dz. U. z 2009 r. Nr.4, poz.17) w załączniku nr 4 (gimnazjum i szkoła ponadgimnazjalna)  jest zapis, który zobowiązuje nauczycieli wszystkich przedmiotów do współpracy z nauczycielami bibliotekarzami w celu wszechstronnego przygotowania uczniów do samokształcenia i świadomego wyszukiwania, selekcjonowania i wykorzystania informacji. Projekt edukacyjny został wprowadzony obligatoryjnie do gimnazjum od 2010 roku. Rozporządzenie MEN z dn. 20.08. 2010 r. .(Dz. U. z 2009 r. Nr. 156, poz.1046) „…Uczniowie klas gimnazjalnych, w których obowiązuje nowa podstawa programowa kształcenia ogólnego, mają obowiązek udziału w realizacji projektu gimnazjalnego, który został zdefiniowany jako zespołowe, planowe działanie uczniów, mające na celu rozwiązywanie konkretnego problemu, z zastosowaniem różnorodnych metod….” Mikina Agnieszka, Zając Bożena; Metoda projektów w gimnazjum. Poradnik dla nauczycieli i dyrektorów gimnazjów.
   Od 14 lat pracuję w Gimnazjum nr 1 w Lublinie na stanowisku nauczyciela bibliotekarza. Od początku realizacji  szkolnych projektów edukacyjnych inicjowanych przez bibliotekę byłam ich koordynatorem. Do realizacji projektu zapraszałam nauczycieli tych przedmiotów, których treści wiązały się  z realizowanym tematem projektu. Tematem projektów  były osoby, ważne wydarzenia  kulturalne w kraju, które Sejm Rzeczypospolitej Polskiej honorował ogłaszając postacią,  czy wydarzeniem roku.

Projekty edukacyjne
     Pierwszy projekt edukacyjny dotyczył  życia i twórczości autora powieści pt. „Chłopi”. Sejm RP ogłosił  rok 2000 Rokiem Władysława Reymonta. Zaprosiłam do współpracy dwie nauczycielki języka polskiego i sztuki. Prezentację prac uczniów oglądały doradczynie metodyczne języka polskiego i sztuki- pani Teresa Szabelska i pani Małgorzata Basińska. Kolejne projekty edukacyjne opracowane w mojej szkole to: w  roku szkolnym 2001/2002 bohaterem projektu był Aleksander Fredro. W 2004 r. odbył się  międzygimnazjalny projekt „Mały Książę” - najważniejsze dzieło Antoine’a de Saint – Exupéry’ego”. Młodzież z gimnazjum: nr 1, 3, 9, 13 oraz 15 wykonała program poświęcony pisarzowi. Uczniowie z mojej szkoły zaprezentowali: scenki z  wybranych fragmentów „Małego Księcia” w języku angielskim, francuskim, hiszpańskim oraz złote myśli z „Małego Księcia” w języku angielskim. Opiekunami uczniów byli nauczyciele języków obcych. W języku ojczystym uczniowie zagrali scenki: rozmowę Małego Księcia z Różą, rozmowę z Lisem oraz Sto pytań do Małego Księcia; zebrali złote myśli z „Małego Księcia”, wygłosili też referat na temat pisarza. Pracowali pod kierunkiem nauczycieli polonistów. Z form wizualnych uczniowie wykonali mapę myśli, album i wystawę prac inspirowanych „Małym Księciem”. Opiekunami uczniów  był nauczyciel plastyki i nauczyciele bibliotekarze.  Uczniowie z zaprzyjaźnionych gimnazjów pracowali z nauczycielami bibliotekarzami. „Hans Christian Andersen – Książę Baśni”- /w 2005 r./ gospodarzami międzyszkolnego projektu było Gimnazjum nr 3 w Lublinie. „Henryk Sienkiewicz życie i twórczość”- /2006 r./ postać naszego noblisty stała się tematem głównym  prac uczniów z  Gimnazjów nr 1, 3 i 9. W 2007 roku uczniowie prezentowali twórczość Wincentego Pola, poetę i geografa urodzonego w Lublinie. „Poetyckie drogowskazy Pana Cogito” to wewnątrzszkolny   projekt edukacyjny realizowany w 2008 roku. Wśród zaproszonych gości była pani Zofia Starownik- konsultant LSCDN-u i p. Beata Ryczkowska- koordynator doradców metodycznych Wydziału Oświaty i Wychowania Urzędu  miasta Lublin. „Rodem Warszawianin, sercem Polak a talentem świata obywatel” - 2010 roku miała miejsce uroczysta prezentacja poświęcona sylwetce Fryderyka Chopina. 2010 roku z okazji inauguracji Centrum Językowego w mojej szkole odbyła się prezentacja wewnątrzszkolnego projektu edukacyjnego pt. „Lublin- moje miasto”. Młodzież z klas 1, 2 i 3 odgrywała scenki o Lublinie w języku angielskim, francuskim, niemieckim, hiszpańskim i rosyjskim. Uczniowie pracowali pod opieką nauczycieli języków. Uczennice zaśpiewały piosenki: Urszuli, Izabeli Trojanowskiej i zespołu Bracia. Członkowie kół bibliotecznych zaprezentowali montaż słowno- muzycznym oparty na wierszach pani Ireny Ciesielskiej- Piech, lubelskiej poetki. Przedstawili też scenkę poświęconą Legendzie o Czarciej Łapie, sami napisali do niej scenariusz i opracowali scenografię. Pomocą uczniom służyły teksty i prezentacje legend lubelskich opracowanych w Power Poincie przez P. Marcina Sztorca, nauczyciela bibliotekarza z PBW im. KEN w Lublinie. Dopełnieniem spotkania były prezentacje multimedialne na temat Czarciej Łapy, Lubelskiej Starówki i urokliwych miejsc Lublina wykonanych przez członków koła bibliotecznego. Wiele emocji wśród uczestników wywołał konkurs wiedzy o Lublinie. Uczniowie Szkoły Podstawowej nr 2 i 40 i Gimnazjum nr 1 mogli wykazać się wiedzą na temat „Koziego grodu”. Nauczyciele bibliotekarze zaprosili obecnych na wystawy pt.„Lublin miasto wielu kultur” i wystawę prac plastycznych w różnych językach wykonanych przez uczniów. W 2011 roku młodzież Gimnazjum nr 1 w Lublinie pracowała nad projektem edukacyjnym pt. „Wartości moralne i artystyczne w życiu i twórczości Czesława Miłosza” . W 2013 r.  odbyła się w naszej szkole prezentacja  projektu „Bohaterom Powstania Styczniowego”z okazji 150. rocznicy wybuchu powstania styczniowego.   W b. r. szk. – projekt edukacyjny dotyczył poety Juliana Tuwima. Realizowali go uczniowie pracujący pod opieką nauczycieli języków obcych, polonistów, sztuki, muzyki, bibliotekarzy  z naszej szkoły i z Liceum Ogólnokształcącego  nr 6 w Lublinie. Uczniowie, opracowując różnorodne formy prezentacji w atrakcyjny sposób zdobywali wiedzę poprzez osobiste zaangażowanie w proces wyszukiwania, selekcji i przetwarzania w twórczy sposób informacji, czego wymaga podstawa programowa kształcenia ogólnego. Ta forma pracy przyczynia się do wszechstronnego rozwoju uczniów zarówno w sferze intelektualnej, sferze emocjonalnej i społecznej (uczniowie rozwijają umiejętności pracy w grupie, komunikowania się, odpowiedzialności za wykonaną pracę), itd. Uczniowie docierają do wielu instytucji kultury, bibliotek szkolnych, publicznych, pedagogicznych, uniwersyteckich, domów kultury i muzeów znajdujących się na terenie naszego miasta. Korzystają z książek popularnonaukowych, biografii, opracowań twórczości, z wystaw, prezentacji, pokazów, wykładów i wielu ofert dydaktycznych i kulturalnych oferowanych przez te instytucje.

Konkursy wiedzy
    Pierwsze konkursy, które organizowałam w mojej szkole były związane z  uroczystym podsumowaniem projektów edukacyjnych poświęconych Czesławowi Miłoszowi i 150.- tej. rocznicy wybuchu powstania styczniowego. Do ich organizacji zaprosiłam dwóch doradców metodycznych nauczycieli języka polskiego i  plastyki. W grudniu 2012 r.  i w marcu 2013 r. w Gimnazjum nr 1 w Lublinie odbył się  finał pierwszej i drugiej edycji międzyszkolnego konkursu literacko- plastycznego. Pierwsza edycja konkursu nosiła tytuł „Czesław Miłosz- wirtuoz słowa”, druga  otrzymała  tytuł „Bohaterom Powstania Styczniowego”. Obydwie przebiegały pod patronatem pani Ewy Dumkiewicz – Sprawki, dyrektora Wydziału Oświaty i Wychowania Urzędu Miasta Lublin. II edycja konkursu otrzymała również patronat pana Krzysztofa Babisza, Lubelskiego Kuratora Oświaty. Konkurs kierowany był przede wszystkim do nauczycieli doradców metodycznych, ale również do wszystkich nauczycieli zainteresowanych tematyką konkursu. W konkursowe szranki w I edycji konkursu stanęli uczniowie z 14 lubelskich szkół ( z 7 podstawowych i 7 gimnazjalnych). W gronie laureatów i finalistów byli uczniowie z mojej szkoły. Młodzież pracowała pod kierunkiem nauczyciela plastyki. W drugiej edycji w konkursu uczestniczyło 191 uczniów z 45 lubelskich szkół, których przygotowali nauczyciele poloniści, plastyki, nauczyciele bibliotekarze i informatyki. Druga edycja konkursu została  wzbogacona kategorią prezentacja multimedialna. W grudniu 2012 roku  do naszej szkoły zaprosiłam pana Grzegorza Winnickiego z Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. Hieronima Łopacińskiego. Pan Grzegorz Winnicki wygłosił prelekcję instruktażową na temat zasad  poprawnie wykonanych prezentacji multimedialnych. Spotkanie miało wspomóc uczniów naszej szkoły, jak ciekawie przygotować prezentację. W spotkaniu brał udział p. Rafał Mastalerz nauczyciel historii z naszej szkoły i jego podopieczni. Wiedzę o powstaniu styczniowym uczniowie z naszej szkoły mogli pogłębiać w konkursie pt. „Znaki pamięci powstania styczniowego na Lubelszczyźnie” zorganizowanym przez MDK nr 2 w Lublinie. Finał konkursu odbył się w grudniu 2013 r. W gronie laureatów i wyróżnionych uczniów byli uczniowie z mojej szkoły. Ponadto laureat konkursu wziął udział w teście wiedzy o powstaniu styczniowym w lutym 2014 roku zorganizowanym w Zespole Szkół im. Powstańców Styczniowych w Fajsławicach.  Konkurs miał zasięg powiatowy. Opiekunami konkursowych grup uczniowskich o tematyce powstania styczniowego były panie Jadwiga Witkowska Kunach, nauczyciel bibliotekarz i p. Marta Goździowska, nauczyciel historii. Obydwie nauczycielki nadal współpracują. Wspólnie prowadziły uczniów  w konkursie "Na wspólnej ziemi". Nauczyciel bibliotekarz zorganizował wyjście  do Ośrodka Brama Grodzka Teatr NN.  Uczniowie korzystali z wykładów, warsztatów medialnych instruktaży indywidualnych i grupowych powadzonych przez moderatorów tej  instytucji. Projektem finalnym udziału uczniów w konkursie był nakręcony przez nich film. 

Salonik literacki
    Spotkania z poezją to forma pracy pedagogicznej, którą pracuję z uczniami należącymi do koła bibliotecznego w Gimnazjum nr 1 w Lublinie. Rozwijanie potrzeby czytania, kształcenie umiejętności analizy i interpretacji tekstów kultury to ważne wymagania ogólne zawarte w podstawie programowej kształcenia ogólnego w trzecim etapie edukacyjnym (gimnazja). Uczniowie uczestnicząc w tworzeniu programów montaży poetyckich, poznają wiele utworów literackich, życie i dorobek twórczy poetów ważnych dla kultury polskiej i światowej. Do tworzenia programów w saloniku literackim biblioteki zapraszałam nauczycieli języka polskiego, muzyki  i plastyki. Wymienię wybrane spotkania poezją, które miały miejsce na przestrzeni 14 lat pracy w mojej szkole.  Czytelnia biblioteki pełni wówczas funkcję saloniku literackiego. „Jesienne nastroje” w /2000 r./ powstał poranek poezji jesiennej. „Odwieczne pytania” w /2001 r./ miał miejsce poranek poezji Wisławy Szymborskiej. W 2002 r. został zaprezentowany program literacko- muzyczny z okazji 60. rocznicy powstania Armii Krajowej. „Edward Stachura biografia i legenda” w/(2002 r./ miało miejsce spotkanie z poezją poety. „Wspomnijcie mnie czasem pięknie” w  /2003 r./ podczas spotkania poezją uczniowie poznawali wiersze  Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego. „O miłości wierszem”- w (2005 r.) scenariusz spotkania stanowiły wiersze o miłości z różnych epok. „Dajmy się zaskoczyć miłości” w  /2005 r/ odbyło się spotkanie poświęcone poezji Agnieszki Osieckiej. „Zapomnij że jesteś, gdy mówisz, że kochasz” w /2006 r./ powstał  poranek poezji księdza Jana Twardowskiego. „Kolory jesieni” w /2006 r./ recytatorzy zaprezentowali program poezji jesiennej zaproszonym gościom z Wydziału Oświaty i Wychowania Urzędu Miasta Lublin, z Kuratorium Oświaty, z Rady Dzielnicy Dziesiąta, rodzicom i członkom rodzin. „Spotkanie z poezją Grażyny Chrostowskiej” w (2008 r.) powstał montaż słowno- muzyczny na podstawie książki Alojzego Leszka Gzelli „Jakby minęło już wszystko”. „Spotkanie z poezją Juliusza Słowackiego- w (2009 r.) uczniowie poznawali wiersze wielkiego poety romantyzmu. „Irena Ciesielska- Piech- piewca Lublina” –  w (2010 r.) młodzież prezentowała wiersze lubelskiej poetki. Program został powtórzony podczas Nocy Kultury w Lublinie w Filii nr 19 MBP im. H. Łopacińskiego. „O miłości wierszem” w (2011 r.)  uczniowie zaprezentowali program poezji miłosnej z różnych epok od Dantego Alighieri do Małgorzaty Hillar oraz  scenki z dramatu Williama Szekspira „Romeo i Julia” i innych poetów. W 2010 w Gimnazjum nr 1 powstała czytelnia językowa należąca do Centrum Językowego. W celu wzbogacenia programów spotkań z poezją do grona nauczycieli ( języka polskiego, muzyki, plastyki) współpracujących z nauczycielem bibliotekarzem zaprosiłam nauczycieli języków obcych. Wszyscy nauczyciele wspólnie tworzyli scenariusz montażu słowno- muzycznego i scenografię  spotkań z poezją. Nauczyciele języków obcych (języka angielskiego, hiszpańskiego, niemieckiego, francuskiego i rosyjskiego) czuwali nad poprawną recytacją uczniów wierszy w językach obcych. Od 2012 r.  do 2013 r. powstały montaże poetycko- muzyczny w których młodzież recytowała wiersze poetów, prezentowała filmiki i prezentacje multimedialne. Scenografię stanowiły ilustracje uczniów do wierszy w językach obcych prezentowane na tablicach wystaw będących scenografią spotkań z poezją. W 2012 r. odbyły się dwa spotkania-  pierwsze pt. „Wisława Szymborska- poetka noblistka” i drugie pt. „Jesienne nastroje” w którym zaprezentowane były wiersze o jesieni poetów grupy poetyckiej „Skamander” t.j. Jarosława Iwaszkiewicza, Jana Lechonia, Kazimierza Wierzyńskiego i  Juliana Tuwima. W 2013 r. też odbyły się kolejne dwa spotkania.  W pierwszym pt. „Wiosna w poezji” program składał się z dwóch części w języku polskim- uczniowie recytowali wiersze Bronisławy Ostrowskiej, Juliana Tuwima i Marii Pawlikowskiej – Jasnorzewskiej i w drugiej wiersze Johana Wolfganga Goethego, Siergieja Jesienina, Wiliama Szekspira, „Manuela Philipe i Charlesa Baudelaira”. W drugim spotkaniu  z 2013 roku zatytułowanym . „Jesienne nastroje- wiersze o jesieni  Juliana Tuwima”  uczniowie deklamowali i poznawali wiersze o jesieni i  wybrane aforyzmy poety. Od 2008 r. jestem doradcą metodycznym.  Wszystkie programy spotkań z poezją i prezentacje projektów edukacyjnych były zajęciami otwartymi dla nauczycieli bibliotekarzy. Od sześciu lat zachęcam nauczycieli bibliotekarzy do  tych formy pracy pedagogicznej z czytelnikiem. Uczniowie od klasy pierwszej do trzeciej biorą udział w przygotowaniu i opracowaniu programów poranków i wieczornic poezji w saloniku literackim biblioteki. Uczniowie recytują wiersze tworzą oprawę muzyczną i plastyczną ułatwiającą słuchaczom odbiór tekstów oraz przesłania poety. Nauczyciel bibliotekarz pracuje indywidualnie i z grupą uczniów. Recytatorzy podczas tych spotkań poznają zasady pięknego mówienia, środki artystyczne zawarte w wierszach.  Interpretują głosowo wybrane utwory literackie, recytowane w całości lub we fragmentach. Uczniowie wykorzystują również umiejętności poprawnej recytacji uczestnicząc w wielu programach artystycznych, imprezach szkolnych przygotowanych przez nauczycieli przedmiotu, w zmaganiach szkolnych i pozaszkolnych konkursów recytatorskich. 

Wnioski
    Co zyskują uczniowie naszej szkoły, którzybiorą udział w spotkaniach poetyckich, w konkursach wiedzy i projektach edukacyjnych? Zaspokajają  wielorakie potrzeby (w tym potrzebę czytania); rozwijają osobowość (umiejętność myślenia, wypowiadania się,  kształtują pogląd na świat, cele życiowe, wartości);doskonalą intelekt, zdobywają wiedzę; kształcą postawę twórczą podczas przygotowania programów spotkań z poezją, rozwiązywania zadań konkursów wiedzy i projektów edukacyjnych oraz podczas występów przed publicznością. Co zyskują nauczyciele przedmiotów, którzy razem  z nauczycielami bibliotekarzami pracują przy realizacji projektów edukacyjnych, konkursów wiedzy i spotkań z poezją inicjowanych przez bibliotekę? Nauczyciel bibliotekarz jest inicjatorem i koordynatorem tych projektów edukacyjnych, tworzy do nich instrukcję i harmonogram projektu. Zaprasza też do współpracy nauczycieli tych przedmiotów, których treści wiązały się  z realizowanym tematem projektu. Korzysta z ich pomocy podczas tworzenia grup uczniowskich,  zachęcenia uczniów do  podejmowania i realizacji zadań projektów i zadań konkursowych. Nauczyciel bibliotekarz wspomaga nauczyciela przedmiotu w pracy z uczniami w procesie świadomego wyszukiwania informacji, ich selekcjonowania, wykorzystania  i opracowania informacji zgodnych z tematem projektu i konkursów wiedzy. Pierwszym źródłem wiedzy dla ucznia jest biblioteka szkolna dysponująca zbiorami w  postaci księgozbioru, zasobów multimedialnych oraz narzędzi wykorzystania technologii informacyjno- komunikacyjnych w Szkolnym Centrum Informacji. Nauczyciel bibliotekarz organizuje wycieczki, wyjścia do instytucji kultury, które dany temat opracowują w formie wystaw, pokazów, lekcji tematycznych, wykładów, prezentacji multimedialnych. Zaprasza też do szkoły ekspertów tematu, którzy przybliżają zagadnienia projektów dedykacyjnych wygłaszanymi wykładami, odczytami, pokazami i prezentacjami multimedialnymi. Czuwa nad przepływem informacji i kontroluje stan zaawansowania pracy uczniowskich grup zadaniowych projektu edukacyjnego i konkursów wiedzy. Ustala z nauczycielami opiekunami uczniów różnorodność form prezentacji projektu. Redaguje sam lub z grupą uczniów tekst konferansjerki, zaprasza dyrekcję szkoły, honorowych gości spoza środowiska szkolnego i nauczycieli przedmiotów z wybranymi klasami na prezentację efektów pracy uczniów. Wspomaga nauczyciela przedmiotu podczas pracy nad zadaniami konkursu we wszystkich etapach tworzenia pracy konkursowej. Zaprezentowane formy pracy nauczyciela bibliotekarza z młodzieżą należącą do koła bibliotecznego są wyzwaniem, motywują do podejmowanych działań, do pokonywania trudności w trakcie pracy nad zadaniami. Dają  satysfakcję i sprawiają ogromną radość uczniom i ich opiekunom (nauczycielom bibliotekarzom i nauczycielom przedmiotu). 
     Mam nadzieję, że w tym wystąpieniu udowodniłam, iż poprzez podejmowane wspólne działania realizujemy zagadnienia, treści z podstawy programowej. Co przynosi korzyść młodym ludziom, nauczycielom przedmiotu i nauczycielom bibliotekarzom. Dziękuję.